ANTAŬEN 5/12
OKTOBRO 2004

 

 

Enhavo:
Ne ĉio
brilanta estas diamanto (1)
Lasta
urso en gigantmontara regiono
Mia instrulaboro en Irano

 

 

Ne ĉio brilanta
estas diamanto (1)

 

Per reklamo oni
elspezas multe da mono por briligi ion ajn, nur pro pli granda
profito. Multaj homoj dediĉas
ĉiujn siajn kapablojn por plifortigi ruzecon, kiu helpos tiri la
monon el poŝoj de civitanoj kaj ne hontas uzi kion ajn. Sed tre
modestaj estas informoj veraj kaj uzeblaj, eĉ indiko al tuta
netaŭgeco, nebono, eĉ danĝero de iu varo, tiajn fidindajn
informojn oni trovas tute hazarde kaj malofte. Reklamo brilas, kvazaŭ
ĝi havus demokratan rajton trompi nin, mensogeti kaj maljuste
profiti.   

 

Brilo
de reklamo estas tiel forta, ke ĝi ne permesas vidi pro lunego
seriozajn kaj gravajn aferojn, eĉ ne la lakton, ke la grasan pagon
de reklamo enhavas la varo en sia prezo. Do reklamo estas tumoro
nutranta sin per prezo de varo. Sed estu pensemaj. Ĉiu afero havas
du flankojn, kiel pano, kiun ni manĝas. Ĉu Esperanto povas sukcesi
en nia reklamriĉa socio per niaj modestaj informetoj pri sia
revolucia valoro? Ankaŭ ĝi bezonas brilon de reklamo, ne plenumante
la kondiĉon: doni ian profiton al tiuj profesiuloj de furoro. Tamen,
ili kapablas vendi la aeron, akvon de la maro, sukajn promesojn …
ĉion ajn … kaj slogano, ke bona varo laŭdas sin mem, jam de longe
ne valoras. Eble Esperanto ne donas tuj profiton, sed ĝi certe
ŝparas. Do, ĝi estas konvena por homoj modestaj, kiuj ne volas
elspezi, aĉetadi, ekspluati naturon, kiuj volas pli daŭrigi servojn
de aparatoj, domoj, iloj … eĉ de propra vivo.

 

Mi
pensas, pensas, sed la solvon mi ne trovas. Por solvo oni nepre
bezonas racion.

 

Mia
lernanto donis al mi pri tio jenan demandon: “Kio estas verŝajne en
sufiĉa kvanto en la mondo?” –
„Onidire: La racio. Neniu plendas, ke ĝi
mankas”. Kaj nun ion
faru!

 

Jindřiška Drahotová

 

Lasta urso

 

en subgigantmontara
regiono

 

Fine de
karnavalo en la jaro 1887 el gastejo en Zálesí elŝanceliĝis
kelkaj svagaj personoj. Ili estis muzikantoj, kiuj post tutnokta
ludado disiris en siajn hejmojn. En angulo de la gastejo restis dormi
sur benko unusola gasto, najbaro Domáň.

 

Matene estis
kvieto en la vilaĝo. Nur en ĥato sub preĝejo pretigis sin
preĝejservisto Vít, ke li sonorigu anĝeluson, tuj kiam komencos
tagiĝi.

 

Ankoraŭ dum
krepusko celis preĝejservisto Vít al tombeja pordego, kiun li devis
trairi, sed subite li haltis. Sur neĝo antaŭ la pordego kuŝis
stranga ŝvelforma korpo. Tempeton li eĉ ne spiris kaj nur okulegis
la fenomenon, kiu eĉ ne moviĝis. Al preĝej-servisto ŝajnis, ke ĝi
atendas lin, por ke ĝi povu ĵeti sin al li. Tion la preĝejservisto
bone konsciis kaj ne proksimiĝis al la korpo, sed buligis neĝon kaj
ĵetis la bulon al mistera estaĵo. La fenomeno moviĝis kaj laŭte
ekmurmuregis. “Tio ja estas urso”, ekpensis Vít. Sango frostiĝis
en liaj vazoj, lia spiro reteniĝis kaj kruroj ligniĝis. Sed li
konsciis ankoraŭ: “Jes, ĝi estas urso, kiu post longa vintro
hazarde venis el Gigant-montaro”, rekonsciiĝis el sia rigidiĝo,
ekkuregis kaj galopis rekte en gastejon, kie sidis ankoraŭ lasta
gasto Domáň, kaj prirakontis al li, kiel li trafis sovaĝan
rabobeston.

 

Post momento
elkuris preĝejservisto kune kun postdorma Domáň el la gastejo kaj
ili volis la urson pereigi. Domáň kunprenis fusilon kaj kiel sperta
soldato proksimiĝis al la besto sentime kaj kun kuraĝo.

 

Sed la rabobesto
kuŝanta ĉe tombeja pordego tute ne moviĝis. “Ĝi estas verŝajne
bestaĉo langvora de malsato”, ekpensis Domáň, ŝargis fusilon kaj
pafis. “Pum”, knalis pafo kaj la besto ĉe la pordego ekmurmuregis,
sed ne falis. “Unu pafo do al ĝi ne sufiĉas”, ekkriis Domáň kaj
jam denove ŝargis la fusilon. Sed en tiu momento el fosaĵo sub la
pordego aŭdiĝis laŭta sakrado kaj kiel aperis, tiel aperis, subite
staris antaŭ la atakantoj muzikanto Šimek. “Ho, vi fiuloj unikaj,
kial vi ĉi tie pafas?” insultis ilin kaj ĉiuj proksimiĝis ĝis la
pordego, kie ĉiuj ekvidis grave difektitan kontrabason. Šimek ĝin
portis el la gastejo hejmen, sed ĉe la tombeja pordego ĝin
formetis, por ke li ripozu, sed elĉerpita de ĝia pezo, de laceco,
sed plej multe de biero, li endormiĝis sur la mola deklivo.

 

Pri tiu ĉi
historieto homoj ridis ankoraŭ longe post kiam ĝi okazis. La
muzikanto plendis kontraŭ Domáň pri tio, ke li pafdetruis lian
kontrabason kaj la posedanto de ĉasejo denuncis la pafanton pri tio,
ke li en lia ĉasdistrikto ĉasas ursojn.

 

Legendon de Úpice tradukis
Lubomír Středa

 

 

 

 

Mia
instrulaboro en Irano

 

 

 

Tereza
Kapista, Cseh-metoda instruistino el Beogrado gvidis en decembro 2003
kadre de la UEA-programo „Lingvo de la paco“ E-kursojn al
rifuĝinintoj el Afganio. Jen ŝiaj impresoj   el ŝia
restado en Irano.

 

 

 

Preskaŭ
samtempe venis retpoŝtaj mesaĝoj de Renato Corsetti kaj Atilio
Orellana kun demando, ĉu mi pretas gvidi kurson en Irano kadre de la
UEA programo “Lingvo de la Paco” al rifuĝintinoj el
Afganio. Unue kaptis min penso pri ne Irano, sed Persio, pri kio mi
tiom multe aŭdis. Poste la vorto “rifuĝintoj” bedaŭrinde
tre bone konata en mia lando. Mi sentis tion kiel vokon al helpo al
donado de la espero. Do, mi sen iu ajn longa pripensado akceptis
vojaĝi al Irano kaj fari tion,  kion ili komisiis al mi.

 

Post
iom da komplikaĵo mi estis informita, ke la bileto estas pagita.
Intertempe mi jam korespondis kun Reza Torabi, kiu organizos mian
restadon en Irano. Ankaŭ mi uzis tiun tempon por informiĝi pri
Irano. Mi vizitis ambasadejon de Irano en Beogrado, kiuj afable
sendis min al sia Kultura Centro, kiu troviĝas en Beogrado. Tie mi
estis amike akceptita kaj tuj ricevis 4 librojn pri Irano, donace en
serba lingvo. Mi ankaŭ ricevis video-diskon pri Irano. Do, informoj
ne mankis. Niaj du esperantistinoj, kuracistinoj, Katarina kaj Ana
Pigl, kiuj studis la  persan lingvon kaj ĵus
revenis el
Irano, pruntedonis al mi manton (longan mantelon) kaj kaptukon
nomatan maknae.
Mi trankvile ekiris al la lando de eterneco!

 

Do
mia priskribo baziĝas sur faktoj el mia taglibro, mi priskribas
preskaŭ ĉion, kion mi spertis kaj vidis, sed sen iu ordo rilate al
la temoj. Ili sekvas tiel, kiel mi travivis  ilin.

 

Iom pri Irano

 

Islama
Respubliko Irano estas la oficiala nomo de la lando. Ĝia teritorio
grandas je 1.648 milionoj da kvadrataj metroj. La duonon de la landa
teritorio kovras altaj montegoj. La plej alta estas Damavand 5671 m
kaj la marnivelo ĉe Kaspia maro estas nur – 28 m. Kvarono de la
lando estas dezerta kaj nur kvarono konvena al agrikulturado. En la
lando vivas laŭ  la statistiko el la jaro 2003  68.278.000
da enloĝantoj.(Sed en Tehrano oni diras 80 milionoj.) El
tiu nombro 29,3% estas ĝis la 14-a jaraĝo do, infanoj. Tio
signifas, ke jam post 6-8jaroj pli ol 20 milionoj da gejunuloj serĉos
laboron! La loĝantoj super 65 jaraj estas nur 4,8%. La meza aĝo de
loĝantoj estas 29 jaroj. Irano estas inter la landoj kun la plej
junaj loĝantoj en la mondo. En Irano vivas 51% da persoj, 24% da
azerioj, 8% da gilakoj kaj mazandaranoj, 7% da kurdoj, 3% da araboj
kaj inter aliaj turkoj, judoj, ankaŭ posteuloj de mongoloj, asiroj
ktp. La islama religio havas du branĉojn: la ŝiitan
kaj sunitan. En Irano la plej multa (89%) estas la ŝiitoj,
sed la Konstitucio agnoskas la zoroastranojn, kristanojn kaj judojn.

 

Mia aviadilo
alteriĝis en Irano la 26-an de novembro en la jaro 1382-a laŭ irana
kalendaro. (2003) Ĉe la flughaveno atendis min s-ro Reza Torabi. En
lia domo okazis mia unua irana vespermanĝo, preparita de lia edzino
Fahra N.Magd. Do, mi jam dum la unua manĝo konstatis, ke iranaj
manĝaĵoj estas specialaj kaj bongustaj. Estis ŝi, kiu sendis al
mi  la invitleteron , ĉar virino devas virinon inviti. Ne estas
simpla afero forvojaĝi, oni devas havi invitilon, vizon, asekuron,
foje vakcinojn, trafi liberan lokon por flugado ktp.

 

En la sama tago
post iom da ripozo ni iris al Irana Esperanto-Centro, kie okazis
regula monata kunveno de esperantistoj el Tehrano. Mi estis
prezentita al anoj, sed en tiu vespero la ĉefgasto estis junulo
Espen, se mi bone memoras el Norvegio, esperantisto, kiu lernis la
persan lingvon kaj restis en Irano dum 3 monatoj. Li entuziasme
parolis pri la lando kaj  akcentis sian egan deziron nepre
denove veni. Li dum 3
monatoj ellernis pli ol hejme dum unujara kurso. Ĉiuj
starigis demandojn al li kaj li respondadis vigle kaj saĝe. Li estas
ege simpatia. Li laŭdis la gastemon de irananoj ne pro etiketo, sed
pro sincera konvinko. Li aĉetis iranstilan tamburon kaj ludis al ni
tre sperte, ankaŭ ĵonglis, tio estas lia ŝatokupo. Estis interesa
vespero, ni ĉiuj ĝuis ĝin.

 

Poste per aŭto
kun Fahra kaj Reza ni veturis al la hejmo de s-ino Sxahin Sejedzade,
kaj tie kune vespermanĝis.Ni  babilis tre longe en agrabla
familio. La domo estas ekipita per belegaj mebloj,  sed mi
admiris la bildojn, faritajn per tapiŝ-tekniko, el lano, kun scenoj
pri malnovaj  legendoj.

 

 

 

Maŝhad

 

La duan tagon mi
flugis tuj al Maŝhad, pluajn 1000 km de Tehrano. Tie atendis min tri
junulinoj-afganinoj kaj fraŭlo Said Borhani, kiu instruis ilin kaj
meritas laŭdon pro pionira laboro en tiu urbo. La junulinoj nigre
vestitaj kun strikta kaptuko, sed ruĝegis la rozo en ilia mano, kiun
ili al mi alportis. Agrabla surprizo! Poste tiu triopo ĉien
akompanis min. Ili estas Diana Karimi, Hadise Akbari, Hamide Salihi,
foje Fateme Saggedi kaj Roma Karimi.(En posta teksto La
triopo). Min surprizis, ke Said ne
manprenis min, anstataŭ tio, iom kliniĝis,
la viroj ne tuŝas la manojn de virinoj.
Sed mi milfoje eraris kaj ĉiam donadis la manon, poste retirante,
rememorante, ke tio ne eblas. La enradikitajn gestojn oni aŭtomate
faras, sen pensado.

 

Mi
loĝis en bona hotelo. Krom la ĉambro mi havis ankaŭ kuirejon, ĉar
la irananoj havas kutimon vojaĝi kun familio kaj kuiri mem. Do
la hotelo ne havis restoracion, nek trinkejon, ĉar oni alkoholaĵojn
ne trinkas. Vi povas mendi nur teon aŭ akvon kaj trinki en via
ĉambro aŭ en salono ĉe enirejo. Sed samovaro estas en kuirejo kaj
vi mem povas kuiri teon. La forno funkcias per gaso kaj en tuta lando
oni nur tion uzas ankaŭ por hejtado de la domoj.

 

(daŭrigo venonte)